|
Door een rondwandeling in één onzer moderne omroepstudio's wil ik
jullie een beeld geven van een tot in de puntjes verzorgd Nederlands omroepbedrijf. Reeds
buiten vallen ons de sierlijk-moderne lijnen van het gebouw op, de fris groene gazons en
de gele bouwsteen geven het geheel een fleurig aspect. Eigenaardig is het dat het gebouw
weinig ramen heeft en als we den chef van de Huishoudelijke Dienst, die ons zal
rondleiden, hiernaar vragen, vertelt hij dat dit het gevolg is van de noodzakelijkheid de
studioruimten volkomen geluiddicht van de buitenwereld te isoleren, zodat binnen de
luidste autoclaxons niet gehoord worden. Het geluid kan zich door de lucht voortplanten en
door vaste stoffen als muren en planken, in het laatste geval spreekt men van
contactgeluid. Om dit te weren heeft men de studio's volgens het "dozensysteem"
gebouwd. De eigenlijke studio's zijn als het ware onder een reusachtige stolp gebouwd, wat
je buiten ziet, is dus de stolp. Om te voorkomen dat het geluid zich door de grond van de
stolp naar de studio's voortplant hebben studio's en stolp elk hun eigen fundering,
waartussen zich in de grond alleen los zand bevindt, dat het geluid volkomen smoort. je
begrijpt dat een dergelijke wijze van bouwen geen ramen in de studio's toelaat.
In de
grote hal zien we allereerst de klok, die veilig en geluiddicht is opgeborgen in een
glazen nis, waarin verder een Reisz-marmerblokn-.dcrofoon staat, die echter min of meer
voor de show is, want er staat verdekt een ultra-moderne microfoon, die de ons zo
vertrouwde klanken van de WestMinsterklok oppikt. In dezelfde ruimte bevindt zich de
electrische moederklok, die elke seconde een stroomstootje naar de talrijke klokken in de
studio zendt, waardoor deze alle precies dezelfde tijd aanwijzen. Vanzelfsprekend is de
moederklok voorzien van een uiterst nauwkeurig uurwerk, want in een radiostudio werkt men
niet met kwartiertjes, maar met seconden. We gaan de gehoorzaal binnen, waar zangkoren en
fanfarekorpsen hun beurt afwachten om voor de microfoon op te treden. Evenals de
bestuurskamer is dit vertrek ingericht voor eventueel gebruik als studio. In de wand is
een microfoon-voorversterker ingebouwd, er bevindt zich een lichtsignalentableau, waarop
men op geluidloze wijze aanwijzingen geeft aan diegenen, die voor de microfoon optreden.
Voor we naar boven gaan, bekijken we eerst de geluidenstudio. Hier fabriceert men de meest
uiteenlopende geluiden voor de radiohoorspelen. Met allerlei, vaak uiterst kinderachtig
uitziende voorwerpen, worden den luisteraar allerlei geluiden aangesmeerd. Het geluid
hoeft niet echt te zijn, als het maar echt lijkt. Het is veel practischer een
explosiegeluid op te wekken met een hoopje magnesiumpoeder dan met een lading dynamiet een
half dorp op te blazen. Cocosdoppen, houten blokjes, ijzeren platen, rolschaatsen, bakken
met grint. douches en nog een hele verzameling andere spullen vormen de inventaris van dit
vertrek. Tijdens hoorspelen heeft men meestal het geluid reeds van te voren op
grammofoonplaten vastgelegd. Overigens is vrijwel elk gewenst geluid op platen in de
handel maar omdat de omroep toch over eigen opnameinstallaties beschikt, doet men het
liever zelf naar zijn eigen smaak en keus. We gaan naar boven en bereiken de
dansmuziekstudio, door een heel zware, dikke deur, die geen geluid doorlaat.
Wordt een
studio gebruikt, dan mag je er niet binnengaan en buiten brandt, dan in rode letters het
woord "stilte". In deze studio treffen we verscheidene bandmicrofoons aan, die
vrijwel altijd gebruikt worden, voor sommige doeleinden prefereert men andere. Boven in de
dansmuziekstudio is een balkon, als we hierheen gaan zien we draaibare luiken, waarmee de
acoustiek van de zaal veranderd kan worden. De luiken zijn bekleed met hard hout, een
vezelstof en asbest-vezel. Wordt het harde hout voorgedraaid, dan is de acoustiek hard,
omdat er veel geluid wordt teruggekaatst. Is het asbest voorgedraaid, dan wordt veel
geluid geabsorbeerd en klinkt de studio zacht, met de andere vezelstof is een middelsoort
geluid te bereiken. De kamermuziekruimte is bijzonder smaakvol ingericht. Een luidspreker
laat, evenals in vele andere studio's, de aankondigingen van den omroeper horen. We
bekijken hier het lichtsignalensysteem. Een groen licht betekent: opgelet, Uw beurt komt;
een rood licht: Wij wachten op U! is men klaar om te beginnen dan geeft men zelf een wit
licht als antwoord, waarna de microfoon wordt ingeschakeld. Verder zien we op het
lichtsignalentableau vakjes, die in brandende toestand allerlei waarschuwingen kunnen
geven, zoals te hard, te zacht, te langzaam. In alle studioruimten vind je deze tableaux.
Tussen de studio's zijn kleine kamertjes, bespiedingsruimten, die door dikke dubbele
glazen ruiten geluiddicht van de studio's gescheiden zijn. Hier kunnen de geluidstechnici
een muziekuitzending tot in de puntjes regelen. In het algemeen wordt bij een goede
muziekuitzending vaak aan de hand van de muziekpartituur het geluid, voor het naar de
zender gaat, bijgeregeld. Zoals we in het hoofdstuk over versterkers hebben gezien worden
de enorme geluidscontrasten, die bij een concert optreden, sterk teruggebracht, omdat de
zender ze niet kan verwerken.
Deze verkleining van de contrasten moet uit een technisch en
muzikaal oogpunt bezien op de juiste wijze geschieden. Vaak gebruikt men bij een groot
orkest b.v. drie op verschillende plaatsen opgestelde microfoons, welker klanken dan door
den geluidstechnicus dooreengemengd of "gemixed" worden. In de gang zien we de
glazen omroepcel, waarin als een muis in een stopfles de omroeper zit. Hoewel minder
complimenteus is hier de uitdrukking "als een aap in een kooi" juister, want
evenals in een dierentuin verdringen zich steeds voor de cel de bezoekers, die den
omroeper staan aan te gapen. Daar deze door de dikke glazen ruiten toch niets van de
opmerkingen der bezoekers hoort, trekt hij zich niets van de hele vertoning aan en kondigt
rustig met zijn warme, en sympathieke stem nummer voor nummer aan. De hoorspelstudio heeft
een klein podium als toneel om de acteurs op hun gemak te stellen. In tegenstelling met
een echt toneelstuk acteren de spelers niet en het is best mogelijk dat ze bij een
bloedige moordscene rustig om de microfoon geschaard hun rol voordragen. Met de
acoustische luiken kan ook hier de acoustiek worden veranderd. In de kleine hoorspelstudio
zijn de wanden bekleed met een stof, die het geluid volkomen absorbeert, de acoustiek is
"dood" en komt overeen met die in de buitenlucht. Een uiterst smaakvol
gemeubileerd vertrek is de lezingenstudio, bestemd voor lezingen, radiopraatjes, lessen en
interviews. In de apparatenkamer zien we grote, grijs metalen kasten, waarin de vele
microfoon-, pick-up- en lijnversterkers staan opgesteld. Deze apparatuur is electrisch
verbonden met de centrale controle- en regeltafels, waarvan er twee zijn, één is dan
voor repetities en voor eventuele gelijktijdige uitzendingen over een andere zender.
In de
grammofoon-opnameafdeling, waar radiojournaals en hoorkranten worden samengesteld zien we
een prachtige collectie kostbare snijapparaten met bijbehorende versterkers. Ook zien we
hier een uitgebreid instrumentarium, waarmee fouten en storingen in de apparaten kunnen
worden opgespoord. In een aangrenzend vertrek kan men ten behoeve van musici hun
prestaties op platen vastleggen en weer ten gehore brengen. Geweldig interessant is de
controle- en regelkamer, waarvan je een afbeelding op deze website vindt. Wanneer we het
groot aantal draaiknopjes zien, komt er een grote bewondering bij ons op voor den
controle-technicus, die er zo handig en zonder fouten mee omspringt. In de discotheek
liggen duizenden granmmofoonplaten,zowel uit de handel als van eigen fabrikaat,
systematisch gerangschikt. De voornaamste en interessantste vertrekken hebben we nu gehad.
Er is nog een grote concertzaal met filmcabine voor 500 personen, waar de acoustiek
veranderd kan worden met driezijdige, draaibare prisma's. De bandmicrofoons hangen aan
lange, uitschuifbare hengels, zodat ze op elke plaats boven grote podium kunnen geplaatst
worden. In de uitbreiding van de studio, die via een tunnel met het oorspronkelijke
gedeelte is verbonden, zien we nog een grote concertzaal, die volgens de laatste
onderzoekingen op acoustisch gebied gebouwd is. De vorm is dan ook zeer eigenaardig en
komt overeen met die van een viool. De zaal is niet bestemd voor publiek en al het
rnogelijke is gedaan om een zo ideaal mogelijke geluidsoverdracht te verkrijgen.
Tot slot
zien we nog in de garage één der reportageauto's, waarmee men in het hele land
reportages op grammofoonplaten vastlegt, terwijl ook door middel van een kortegolfzender
zelfs rijdende directe reportages naar de studio kunnen worden doorgegeven. Op welk een
hoog peil de Nederlandse omroep, ook op technisch gebied, staat, bewijst het feit dat tal
van buitenlandse studiobouwers en radiodeskundigen het door ons bezochte studiocomplex met
een bezoek hebben vereerd om er een studie van te maken.
|
